Turks fruit 

Jan Wolkers, Turks fruit. Uitgeverij J.M. Meulenhoff. Amsterdam 1969 (47^e druk, 2011) 

 

Samenvatting 

Het verhaal begint als de hoofdpersoon op bed ligt en terugdenkt aan zijn tijd met Olga. Hij heeft haar voor het eerst ontmoet toen hij stond te liften en Olga hem oppikte, waarna de ontmoeting leidde tot een auto-ongeluk. Twee maanden later hebben de twee elkaar weer ontmoet, waarna ze besluiten om te gaan samenwonen en vervolgens te trouwen. De hoofdpersoon blikt terug op de hoogtepunten uit hun relatie en beschrijft verschillende gebeurtenissen uit Olga's jeugd die ze hem verteld heeft. De hoofdpersoon vertelt verder over zijn seksuele relatie met Olga, over de fijne vakantie op Ameland en de keren dat Olga voor hem model heeft gestaan.

Als Olga tijdens een diner zit te flirten met een zakenrelatie van haar ouders, komt het keerpunt in haar relatie met de hoofdpersoon. Hij slaat Olga, waarna zij hem verlaat en teruggaat naar haar moeder. Nadat Olga hem heeft verlaten, heeft de ik-figuur veel kortstondige relaties met andere vrouwen die hij steeds met Olga vergelijkt, maar niemand kan aan haar tippen. Olga krijgt nog enkele korte relaties vanuit haar werk. Soms komen de ik-figuur en Olga elkaar in de stad tegen en praten dan wat met elkaar, zonder eigenlijk iets wezenlijks te zeggen. Olga is ondertussen ook een keer zwanger geworden, maar moest vervolgens aan haar eierstokken worden geopereerd, waarna de relatie beëindigd werd.

Olga krijgt last van erge hoofdpijn. Het blijkt dat ze een hersentumor heeft, die niet helemaal verwijderd kan worden. Door de vele bestralingen verliest zij haar haren en de ik-figuur koopt een pruik voor haar. Hij bezoekt haar elke dag in het ziekenhuis en ziet haar aftakelen. Ze durft niets meer te eten behalve Turks fruit, omdat ze denkt dat haar voortanden eruit zullen vallen als ze iets hards eet, net als toen ze klein was. De ik-figuur koopt dan op de markt Turks fruit voor haar. Ze sterft op een vroege voorjaarsavond. Ze wordt met haar pruik op gecremeerd.

 

Verhaalanalyse 

Titelverklaring 

De titel van het boek 'Turks fruit’ is vernoemd naar snoepgoed dat voor verrotting zorgt. Op een van de laatste bladzijden van het boek is te lezen dat Olga een hersentumor heeft en dat zij na de operatie in het ziekenhuis verblijft om te kunnen uitrusten. Echter is Olga bang dat haar tanden uitvallen en wil daarom alleen maar Turks fruit eten. Zij vraagt aan de ik-persoon om een zak Turks fruit voor haar te halen op de markt. Turks fruit staat bekend om zijn noroire tandrot wat dus gelijk staat aan het bederf van hun liefde.

Ondertitel

Echter bevat het boek geen ondertitel.

Motto 

Vooraan in het boek, voordat het echte verhaal begint, is er een motto te vinden. Het motto is een citaat uit De Avonturen van Kuifje en staat als volgt beschreven in het boek Turks fruit: 

 

‘Rastapopoulos: Ik naar?, Ik ben de grootste naarling van de hele wereld! Het is erg, maar toch echt waar!
 Carreidas: O nee, ik ben de grootste naarling van de wereld… En ik ben trouwens veel rijker!
 Rastapopoulos: Misschien, maar ik heb mijn drie broers en twee zusters geruineerd en mijn ouders uitgezogen… Nou, wat zegt U daarvan?
 Carreidas: Dat is nog niks! Ik ben zo slecht geweest tegen mijn oudtante, dat ze is gestorven van verdriet!
 Rastapopoulos: Nou heb ik er genoeg van! Vooruit, geef toe, dat ik slechter ben dan U.
 Carreidas: Nooit! Hoort u dat? Ik sterf nog liever!’

 DE AVONTUREN VAN KUIFJE 

 VLUCHT 714 

 

De motto van het boek is als volgt te verklaren: de twee heren, Rastapopoulos en Carrreidas, hebben een nutteloze discussie over wie van de twee de slechtste is. De ik-persoon in het boek is te identificeren met Rastapopoulos en Olga is te identificeren met Carreidas, aangezien het motto vergeleken kan worden met de discussies die Olga en de ik-figuur regelmatig hadden.

Thema 

Liefde: De liefde tussen Olga en de ik-persoon is erg belangrijk in het boek. De ik-persoon blijft maar aan Olga denken en wil haar koste wat het kost terugwinnen. Wanneer Olga in het ziekenhuis komt te liggen met een hersentumor blijkt dat haar liefde voor de ik-persoon ook niet helemaal weg was. Ze had in het ziekenhuis namelijk al meerdere keren naar hem gevraagd voordat hij op bezoek kwam.

Dood: Het verhaal eindigt met de dood van Olga. Dit heeft een grote impact op het leven van de ik-persoon. Hij voelde haar dood aankomen, maar hij kan het niet accepteren. Ook de vader van Olga komt tot een tragisch overlijden. Zijn vrouw kijkt amper naar hem om en Olga is met hele andere dingen bezig. Ook heeft de dood van de vader van Olga ervoor gezorgd, dat haar moeder zich ging bemoeien met haar relatie. Dit is een ven de redenen waarom de relatie tussen Olga en de ik-persoon tot een einde is gekomen.

Motieven 

Eenzaamheid: Het eerste motief in het boek is eenzaamheid. Zodra Olga de ik-persoon heeft verlaten, wordt hij gek van eenzaamheid. Hij probeert als troost verschillende vrouwen op te zoeken, maar geen van hen geeft hem het gevoel dat hij had bij Olga. Ook Olga voelt eenzaamheid als zij in de steek wordt gelaten, zodra ze in het ziekenhuis ligt. Daarnaast wordt in het boek ook de eenzaamheid van de vader van Olga beschreven. De man weet namelijk dat zijn vrouw vreemdgaat en dit leidt tot zijn eenzaamheid.

Seksualiteit: Het laatste motief in het boek is seksualiteit. Seksualiteit speelt een heel belangrijke rol in het leven van de ik-persoon. Er wordt uitgebreid beschreven wanneer en hoe de ik-persoon en Olga seks hebben. Ook nadat de relatie verbroken is speelt seks een belangrijke rol in zijn leven. "Hij naaide de ene meid na de andere." (bladzijde 13)

Tijd en ruimte

Het boek speelt zich af in de jaren ’60 of de jaren ’70. De tijd kan niet precies worden aangegeven, aangezien er geen duidelijk jaar in het boek voorkomt. Echter is wel op te merken dat het verhaal na de Tweede Wereldoorlog heeft plaatsgevonden, aangezien in het boek regelmatig het woord Hitlermessen voorkomt. Tevens wordt in het boek auto’s en telefoons beschreven en die kregen in de jaren ’60 en de jaren ’70 een opmars in Nederland. Ook is in het boek beschreven dat het liedje ‘Linving Doll’ van Cliff Richard op de radio kwam die gedateerd is uit 1959. De verteltijd van het boek is ook niet duidelijk aangegeven. Persoonlijk denk ik dat de verteltijd tussen de vier en zes jaar ligt, aangezien het verhaal begint dat Olga en de ik-verteller elkaar ontmoeten, vervolgens trouwen ze en uiteindelijk vindt er een scheiding plaats. Na de scheiding lijkt mij dat er ook nog wel wat tijd verstreken is, aangezien Olga nog met twee andere mannen getrouwd is.

Het verhaal wordt niet-chronologisch verteld. Het boek is onder te verdelen in 19 hoofdstukken. Veel hoofdstukken zijn flashbacks op het leven van Olga en de ik-figuur. Zo gaan de hoofdstukken 3, 4 en 6 over de eerste ontmoeting van Olga en de ik-figuur, de hoofdstukken 2 en 7 tot en met 11 over hun huwelijk, de hoofdstukken 1, 5 en 12 tot en met 17 over de scheiding van Olga en de ik-figuur. Hoofdstuk 18 is meer gericht op Olga’s belevenissen en hoofdstuk 19 gaat over de terugkeer van Olga, haar ziekte en uiteindelijk haar dood. Aangezien er veel terugblikken voorkomen in het verhaal, is het soms onduidelijk over welk onderwerp het gaat.

Het verhaal speelt zich voor grotendeels af in Amsterdam. Daar heeft de ik-figuur een atelier, waar hij woont. Nadat Olga en de ik-figuur elkaar ontmoet hebben, wonen ze in het atelier samen. Na de scheiding verlaat Olga de atelier, maar de ik-persoon blijft daar wel wonen. Het verhaal speelt zich ook af in Alkmaar. In Alkmaar staat het huis waar Olga samen met haar moeder woont. Aan het einde van het boek speelt het verhaal zich af in het ziekenhuis waar Olga verblijft. Bovendien zijn in het boek ook meerdere vakantieadressen benoemd.  

Vertelinstantie

Het verhaal is verteld in de ik-vertelsituatie, want je ziet het verhaal gewoon door zijn ogen. Je kan doordat je het verhaal door zijn ogen ziet, je goed inleven in het verhaal. De ik-figuur weet net zo min als de lezer hoe het afloopt. Hij beleeft mee wat er gebeurt. De ik-figuur kan je daardoor ook een belevend-ik noemen. De verteltijd is korter dan de verhaaltijd. De schrijver vertelt het hele verhaal samenvattend. De tijd verloopt heel snel. Voorbeeld van een zin is: “Ik ging er meteen een hok voor maken met blauwe zitstokken en schelpenzand op de bodem” (bladzijde 113) en “Steeds als ik dan een paar goeie stukjes had gevonden en ze aan de puzzel zette haalde ze ze eraf en zei dat het niet de goeie waren, dat ze niet pasten.” (bladzijde 211)

Personages 

Ik-figuur: De ik-figuur in het boek is een eenzame beeldend kunstenaar, waarvan zijn naam in het boek niet beschreven staat. Hij woont in Amsterdam en heeft daar zijn atelier. Wanneer hij liftend langs de weg staat, ontmoet hij Olga. De ik-figuur wordt stapelgek op Olga en hij trouwt uiteindelijk met haar. Hij geniet van zijn leven samen met haar en dat is duidelijk in het boek te lezen. Nadat de relatie tussen hem en Olga wordt beëindigd, wordt hij totaal radeloos en valt hij in een diep gat. Hij heeft nog enkele andere relaties, maar niemand kan aan haar tippen. Hierdoor eet hij voor een tijdje niet en is hij depressief. Als hij uiteindelijk hoor dat Olga in het ziekenhuis ligt, kies hij ervoor om ervoor haar te zijn. Zo koopt hij een pruik voor haar en bezoekt hij haar elke dag in het ziekenhuis. De ik-figuur is een round-character, omdat je steeds meer over zijn gevoelens en hemzelf te weten komt.

Olga: Olga is de grote liefde van de ik-figuur. Ze is een roodharige vrouw met sproeten. Olga gedraagt zich regelmatig kinderlijk en kent veel angsten. Deze angsten worden verklaard, doordat zich dingen in haar jeugd hebben afgespeeld.  Zo heeft haar moeder haar bang gemaakt om zwanger te worden, aangezien haar moeder haar heeft laten geloven dat zij als kind haar geamputeerde borst eraf gezogen heeft. Olga is voor een tijdje getrouwd met de ik-figuur, maar na een tijdje wordt ze ongelukkig, omdat ze het armoedige leven zat is. Uiteindelijk verlaat Olga de ik-persoon en trouwt ze nog twee keer, maar deze huwelijken lopen ook stuk. Aan het einde van het verhaal blijkt ze een hersentumor te hebben, waaraan ze sterft. Tijdens het verhaal maakt Olga een sterke persoonlijkheidswisseling door van een opgewekte, gelukkige vrouw naar een ongelukkige vrouw. Samen met haar karakter verandert ze ook haar uiterlijk. Aan het einde van het verhaal blijkt ze een hersentumor te hebben waardoor ze sterft.

Olga’s moeder: Olga’s moeder is een onbeleefde vrouw die samen met haar man in een groot huis woont. Thuis speelt ze de nette huisvrouw, terwijl ze steeds vreemdgaat met de zakenrelaties van haar man. Tevens is ze het niet mee eens dat haar dochter met een kunstenaar trouwt en ze verzet zich dan ook tegen hun relatie. Uiteindelijk lukt het haar om Olga en de ik-persoon uit elkaar te drijven en koppelt ze haar dochter aan zakenrelaties. Olga's moeder is een flat-character.

Olga’s vader: Olga’s vader is een vriendelijke oude man die veel van zijn dochter houdt. Hij vertelt steeds dezelfde grap, namelijk die van die twee jongens die niet naar Parijs gingen en hij wordt bedrogen door zijn vrouw. Tevens lijdt hij aan obesitas. Eigenlijk moet hij op een suikervrij dieet, maar zijn vrouw voorkomt dit doordat zij hem veel te vet eten geeft, waaraan hij uiteindelijk sterft. Door het verhaal is hij een flat-character en heeft hij een goede relatie met de ik-persoon.

Literaire vormen 

Het hoofdgenre van het boek is proza. 

 

Eindoordeel ☆☆

Over het algemeen vond ik het boek niet erg interessant. De nadruk in het verhaal ligt heel erg op de gevoelens en de gedachtes van de hoofdpersonen en niet zo zeer op de gebeurtenissen. Toch gebeurt er heel veel in het verhaal. Het overlijden van Olga en haar vader, mishandeling van Olga op het toilet en de echtscheiding die hier op volgt.

Het taalgebruik van de tekst is niet moeilijk, waardoor het verhaal gemakkelijk te lezen is. Tevens zijn de zinnen niet moeilijk opgebouwd en komen er nauwelijks moeilijke woorden in voor, waardoor je gemakkelijk aan één stuk kan doorlezen. Soms was het verhaal moeilijk te begrijpen, omdat de ik-verteller zijn gebeurtenissen vertelde, maar deze gebeurtenissen stonden door elkaar met terugblikken.

Ik zou dit boek niet echt aanraden aan familie en vrienden, omdat het boek eigenlijk meer gericht is op de gevoelens en de gedachten van de hoofdpersonen dan over de gebeurtenissen. Echter heeft het boek een makkelijk taalgebruik en is het snel te lezen. Dus iedereen die het wel leuk vindt om over gevoelens en gedachten van mensen te lezen, moet zeker weten dit boek lezen, maar voor mij was dit niet interessant en boeiend.

 

Keuzeopdracht (Schrijf een alternatief einde aan het boek)

Op een van de eerste voorjaarsdagen toen ik ’s middag kwam was ze nergens meer te bekennen en ik raakte in paniek. In de ziekenhuiskamer waar ze een geruime tijd verbleef was niks meer van haar te bekennen. Ik ging van het ergste uit, namelijk dat ze overleden was. Ik viel in elkaar op de grond en begon te huilen. De vrouw van wie ik het meest gehouden had, is er niet meer en zal ook nooit meer terug komen. Terwijl ik nog in elkaar op de grond zat en huilde, stond er ineens een verpleegster achter me. Ze vroeg me waarom ik aan het huilen was en hierop reageerde ik stotterend dat ik haar zal gaan missen, maar dat dit voor haar beter was, dan dat ze pijn moest lijden. De verpleegster keek me wonderbaarlijk aan. Ik dacht eerst dat ze het niet begreep dus ik legde uit dat Olga ziek was en dat ze dus waarschijnlijk daaraan overleden is anders had ze nu hier nog gelegen, maar toen kwam de verpleegster met het beste nieuws wat ik ooit heb gehoord in mijn leven. De behandelingen die Olga had gekregen voor de hersentumor hadden vooruitgang geboekt en toen drong het pas bij mij door dat ze niet overleden was, maar dat ze nog steeds hier is, hier op aarde. De verpleegster vertelde me vervolgens dat Olga een afspraak met haar dokter had en na die afspraak kan ze eindelijk uit het ziekenhuis ontslagen worden. De verpleegster verliet de kamer en ik besloot ook maar om terug naar huis te gaan. Eenmaal bij de lift aangekomen om naar beneden te gaan, hoorde ik een bekend iemand mijn naam roepen. Ik draaide me om en toen stond ze daar, de vrouw van wie ik altijd gehouden hebt en haar naam was Olga.

 

Bronvermelding

- https://www.scholieren.com/verslag/boekverslag-nederlands-turks-fruit-door-jan-wolkers-69763