Noodlot

Louis Couperus, Noodlot. Uitgeverij L.J. Veen, Amsterdam 1890 

 

Samenvatting 

Frank Westhove is een jonge ingenieur uit Nederland, woonachtig in London. Op een dag komt Robert van Maeren (Bertie) aankloppen bij Frank zijn huis. Bertie is een vroegere kamerraad van Frank. Bertie is er slecht aan toe, hij ziet er verschrikkelijk slonzig uit. Frank laat hem opknappen bij hem thuis, hij krijgt zijn kleren en mag een nachtje blijven slapen. Uiteindelijk biedt Frank Bertie onderdak aan zo lang als nodig is. Dat laat Bertie zich geen twee keer zeggen. Hij geniet volop van het leven met Frank en zijn vrienden. Hij vraagt aan Frank nooit iets tegen iemand te zeggen over zijn zwerversverleden.

Wanneer Frank en Bertie op vakantie zijn in Noorwegen, komen ze Sir Archibald en Eve Rhodes tegen. Zij komen ook uit Londen en de rest van de vakantie trekken ze samen op. Eve en Frank worden verliefd op elkaar en verloven zich eenmaal terug in Londen. Bertie wordt erg bezitterig van Frank en manipuleert Eve op zo'n manier dat Eve aan de betrouwbaarheid van Frank begint te twijfelen. Hier wordt Frank heel boos om: hij heeft immers niets misdaan. Het loopt uit op een handgemeen.

Frank heeft spijt en schrijft brieven naar Eve, hij durft haar niet onder ogen te komen. Bertie zorgt er echter voor dat deze brieven nooit aankomen door een corrupte bediende van de Rhodes om te kopen met het geld van Frank. Hij overtuigt Frank ervan dat hij Eve niet nodig hebt en ze gaan samen rondreizen door o.a. Amerika en Europa. Ze zijn in totaal twee jaar onderweg.

Wanneer Frank en Bertie in Scheveningen zijn, komen ze per toeval Eve en Sir Archibald tegen. Frank en Eve vallen elkaar in de armen: de aap komt uit de mouw. De bediende heeft eerder verteld dat hij brieven heeft achtergehouden. Eve en Frank realiseren zich dat Bertie de oorzaak van al het kwaad is. Daarop gaat Frank terug naar het huisje om Bertie te confronteren. Hij blijft aanvankelijk rustig, maar als Bertie schreeuwt dat het allemaal zijn eigen schuld is, verliest hij zijn beheersing. Hij mishandelt Bertie dusdanig, dat deze overlijdt. Op dat moment komt Eve ook binnengestormd, ze heeft alles gehoord. Frank geeft zichzelf aan en hij moet uiteindelijk een jaar naar de gevangenis.

Eve wacht op hem, maar wanneer ze weer samen zijn, wil Frank niet meer trouwen. Eve is namelijk bang dat Frank ook haar zal vermoorden en beide kunnen Bertie niet uit hun hoofd zetten. Frank was al van plan om zelfmoord te plegen met gif, nadat ze uit elkaar zouden gaan. Eve laat dit echter niet gebeuren en gooit het flesje met vergif op de grond. Uiteindelijk heeft ze het idee om samen zelfmoord te plegen: het flesje is namelijk niet gebroken doordat het op het gordijn viel. Dit is het noodlot, ze drinken om de beurt uit het flesje. Wanneer ze beiden gestorven zijn, komt de oude Sir Archibald binnen.

 

Verhaalanalyse 

Titelverklaring 

De titel van het boek ‘Noodlot’ komt meerdere keren in het boek terug. Zo worden de twee geliefden Frank en Eve meerdere malen door het noodlot getroffen. In het begin heeft het noodlot hen in Noorwegen bijeen gebracht, de tweede keer trof het noodlot hen, waardoor ze elkaar twee jaar lang niet meer gezien hadden. Ze werden ook nog voor de derde keer getroffen door het noodlot, toen ze samen zelfmoord pleegden. Tevens gebruikte Bertie het noodlot als excuus voor zijn valse gedrag.

Ondertitel

Echter bevat het boek geen ondertitel. 

Motto 

Het boek ‘Noodlot’ bevat geen motto. 

Thema 

Noodlot: De titel van het boek staat in duidelijk verband met het thema. Het thema van het verhaal is het noodlot. Het is het lot dat Eve en Frank bij elkaar drijft en als ze vervolgens door Bertie uit elkaar gedreven worden, geeft hij de schuld aan het noodlot. Het noodlot dwingt hem om zo te handelen. Zo wordt elke gebeurtenis in het boek verklaard door het onvermijdelijk noodlot.

Motieven

Liefde: de liefde tussen Frank en Eve speelt een grote rol in het verhaal en ze worden door het lot bij elkaar gebracht en uit elkaar gedreven. De liefde tussen Frank en Eve is onvoorwaardelijk. Toch gaat het niet alleen over de liefde tussen Frank en Eve in het boek, maar ook de bijzondere liefde van Bertie voor Frank.

Egoïsme: Bertie is erg bang om zowel zijn vriend als zijn luxe leventje kwijt te raken en drijft daarom doormiddel van de schuld aan het noodlot te geven, Frank en Eve uit elkaar. Zo besluit hij de trouwplannen van Frank en Eve te dwarsbomen, omdat hij zo egoïstisch is.

Jaloezie: Bertie is jaloers op de relatie tussen Frank en Eve, omdat Eva alle liefde en alle aandacht van Frank krijgt. Hij maakt ook gebruik van jaloezie om Frank en Eve uit elkaar te drijven, ook al handelt hij volgens zichzelf als ‘armzalige speelbal van het lot’. Zo zorgt Bertie ervoor dat Eve jaloers wordt op een vroegere vriendin van Frank en Frank wordt jaloers, omdat Eve Bertie als haar vriend ziet.

Tijd en ruimte

Het boek speelt zich af aan het einde van de 19de eeuw. Dit is te merken aan de gewoontes uit deze tijd en het gebruik van de rijtuigen. Het verhaal beslaat een periode van ongeveer zes jaar. Bertie en Frank ontmoeten elkaar ergens in de maand december en Bertie woont een jaar bij Frank als Eve en Frank uit elkaar gaan. Vervolgens maken Bertie en Frank een reis van zo’n twee jaar en vervolgens zit Frank nog twee jaar lang vast in de gevangenis voor de moord op Bertie.

Het verhaal wordt chronologisch verteld dat verdeeld is onder vijf hoofdstukken die met romeinse cijfers aangegeven zijn. Het eerste en tweede deel bevatten vier genummerde hoofdstukken, het derde deel bestaat uit achttien genummerde hoofdstukken het vierde deel bestaat uit zes genummerde hoofdstukken en het vijfde deel bevat drie genummerde hoofdstukken. In het boek komen geen flashbacks voor, wel is er sprake van een aantal tijdsprongen.

Het verhaal speelt zich af op meerdere plaatsen. Het verhaal speelt zich als eerst af in London, aangezien Frank en Bertie elkaar na een geruime tijd elkaar weer zien. Op een gegeven moment besluiten Frank en Bertie om een reisje naar Noorwegen te maken. Helaas zat het weer niet echt mee en moesten ze weer terug naar Londen waar ook Eve woonde, in de buurt van Kensington Gardens. Toen Frank ruzie met Eve had gingen Frank en Bertie samen reizen naar werelddelen, zoals Amerika, Australië en Europa. De enige plek in Europa die belangrijk was, is Nederland met de plaatsen Scheveningen en Den Haag. Daar ontmoetten Eve en Frank elkaar namelijk weer na lange tijd en zat Frank ook nog twee jaar gevangen.

Vertelinstantie 

Noodlot wordt verteld vanuit een auctoriaal perspectief. Dit betekent dus dat er een alwetende verteller is. De verteller is van de gedachten van de verschillende personen op de hoogte. De schrijver kent dus alle emoties en handelingen van de hoofdpersonen. Een voorbeeld van een zin is: “Frank schertste die wanhoop weg, schonk hem nog eens een glas sherry in en vertelde hem, dat hij vooreerst maar bij hem moest blijven, om te bekomen”. (bladzijde 12) en “Verpletterd onder den last van het leven hing hij in zijn stoel, met zijn zenuwtrekkend gelaat, zijne groote ledematen uitgestrekt in hunne nuttelooze spierkracht, ondermijnd door de geheimzinnige zwakte, die er onder knaagde, als met wormen”. (bladzijde 90)

Personages

Frank Westhove is een Nederlandse ingenieur en hij woont in Londen. Hij biedt Bertie met plezier onderdak. Hij is blij zijn oude schoolvriend terug te hebben en maakt geen probleem van de extra kosten die hij voor hem maakt. Als hij in Noorwegen Eve ontmoet, wordt hij verliefd op haar. Frank is erg zorgzaam en trouw. Hij hecht grote waarde aan vertrouwen en eerlijkheid en wordt dan ook woedend als Eve hem ‘betrapt’ met een andere vrouw. Hij is soms driftig. Die eigenschap wordt hem fataal.

Robert van Maeren wordt in het boek voor het grootste deel Bertie genoemd. Hij heeft een zwaar leven achter de rug, zoals hij Frank vertelt. Bertie wordt door Frank beschreven als erg mager en klein, met ongeknipt blond haar en kinderlijke trekjes. Het luxe leven bevalt Bertie uitstekend en Frank vergelijkt hem met een kat. Lui, met soms een paar actieve dagen waarop hij er uit verveling op uit trekt. In Noodlot wordt het na verloop van tijd Berties doel om Frank en Eve uit elkaar te drijven. Hij meent dat het lot het zo bedoeld heeft en zo praat hij zijn acties goed. In werkelijkheid is Bertie vooral een egoïstisch persoon.

Eve Rhodes: Eve Rhodes ontmoet Frank en Bertie tijdens hun reis naar Noorwegen en wordt onmiddellijk verliefd op Frank. Door Berties toespelingen gaat ze twijfelen aan Franks trouw, die voor haar heel belangrijk is. Wanneer ze uit elkaar gaan, krijgt zij, net als Frank, al snel spijt van alles wat er is gebeurd. Als ze elkaar opnieuw ontmoeten, wordt ze weer verliefd op hem en ook als Frank in de gevangenis zit, komt zij hem nog opzoeken. Als Frank vrijkomt, wil zij nog steeds met hem trouwen, maar Frank vindt dat zij een betere partner verdient. Ze begrijpt dat ze in dit leven niet gelukkig kan zijn met hem en pleegt samen met hem zelfmoord.

Literaire vormen 

Het hoofdgenre van het boek is proza.

 

Eindoordeel ☆☆☆

Ik vond het een boeiend boek. Het boek begint niet heel spannend, maar de spanning wordt gedurende het verhaal steeds verder opgebouwd. Vanaf het moment waarop Frank Eve ontmoet, wordt je nieuwsgierigheid gewekt om steeds verder te lezen. Ik vond ook de gedachten van Frank en Bertie, die steeds weergegeven wordt, interessant, aangezien ze je informatie geven over wat er zal gaan gebeuren.

Ook het einde van het boek was een totale andere wending dan dat ik voorgesteld had. Ik dacht zelf op een gelukkig einde, maar dat bleek dus niet het geval te zijn. Het taalgebruik van de tekst is niet heel moeilijk, waardoor het verhaal gewoon normaal te lezen was, ondanks dat het boek uit de negentiende eeuw stamt. Het

Ik zou dit boek zeker aanraden aan klasgenoten die nog een boek uit de negentiende eeuw moeten lezen voor hun literatuurlijst. Het verhaal leest vlot, het is zelfs nog spannend en het einde is echt verassend.

 

Keuzeopdracht (Herschreven fragment in moderne tijd)

Hier links zie je een fragment van het originele 'Noodlot' en rechts zie je het herschreven fragment. 

Toen Frank na enkele dagen van spanning geen antwoord van Eve kreeg, schreef hij ten tweeden male en hoewel de eerste frischheid van zijn hoop reeds verwelkt was, schrikte hij toch op bij elke bel, die er klonk, liep hij telkens naar de brievenbus der voordeur, was zijne gedachte steeds bezig met den besteller, die langs de straten liep en zijn geluk, in een enveloppe, met zich voerde... En hij stelde zich Eve's antwoord voor: slechts enkele, wellicht koele regelen, geschreven met hare groote, royale Engelsche hand, op het geurige, ivoorachtige papier, dat zij steeds gebruikte, met hare initialen, zilver en roze, door elkaâr geslingerd, in den hoek. Wat duurde het lang, eer zij antwoordde! Was zij zóó boos? Of wist ze nog niet, hoeze hare vergeving zoû styleeren, werkte zij nog op haren brief, zooals hij op den zijne gedaan had? Zijne dagen gingen voorbij met het wachten op dien brief. Was hij thuis, dan stelde hij zich voor, dat de besteller naderde, naderde, nu nog slechts vier, nu drie, nu twee huizen ver was, nu... nu bellen zoû... En hij luisterde of de bel niet zoû overgaan, maar er klonk niets, en als er wat later gebeld werd, was het niet dàt... Was hij uit, dan electrizeerde hem eensklaps de gedachte, dat de brief er liggen zoû, thuis, en hij rende naar White-Rose terug, zag in de bus, ijlde de achterkamer binnen... Maar nooit lag er dàt, en de tergende leêgheid van de plek, waar hij het verwachtte, deed hem vloeken en woest stampvoeten... Op twee brieven, op twée brieven antwoordde zij niet! En hij kon er geen oorzaak voor vinden, in zijne heete verwachting, waarin het natuurlijkste, het meest logische hem toescheen, dat zij dádelijk zoû hebben geantwoord! Toen leefde hij slechts van wachten.

Toen Frank na enkele dagen vol spanning zat te wachten, maar geen antwoord van Eve kreeg, besloot hij haar voor de tweede keer te schrijven, ondanks dat hij nog steeds hoopte dat er een brief van haar zou komen, telkens schrok hij van de deurbel die steeds ging, liep hij telkens naar de voordeur om te kijken of er post was gevallen door de brievenbus, waren zijn gedachten steeds bij de postbezorger, die door de straten liep en Franks geluk, in een enveloppe, bij zich had... Frank stelde zich Eve's antwoord voor: slechts enkele, wellicht niet vriendelijke regels, geschreven met haar grote, vorstelijke Engelse handschrift op het geurige, ivoorachtige papier, dat zij steeds gebruikte, met haar initialen in de hoek van het papier geschreven. Oh wat duurde het lang, voordat zij antwoordde! Was zij zo boos ? Of wist ze nog niet, hoe ze haar vergeving moest schrijven, werkte zij nog aan haar brief, zoals hij aan zijn brief had gedaan? Zijn dagen gingen voorbij met het wachten op deze brief. Was hij thuis, dan stelde hij zich voor, dat de postbezorger aan kwam lopen, nu nog slechts vier, drie, twee huizen verderop was hij nog, nu... nu moet hij bellen en hij luisterde of dat de bel zou gaan, maar er klonk niets, en als de bel later zou gaan, dan was het niet de postbezorger. Was hij niet thuis, dan schoot het hem plotseling te binnen, dat de postbezorger de brief had afgeleverd, en rende hij naar White-Rose terug, keek in de brievenbus... Nooit lag de brief er, en de plek waar hij het op verwachtte, maakte hem boos en hij begon te vloeken en te stampvoeten... Op twee brieven, op twee brieven heeft zij niet geantwoord! En hij kon er geen oorzaak voor vinden, waarom zij nog niet geantwoord had op de brieven! Dus hij bleef maar wachten.